Công thức tính thể tích không chỉ là lý thuyết chúng ta được học mà còn được ứng dụng nhiều trong thực tế cuộc sống. Bạn đang tìm công thức tổng hợp cách tính thể tích của các khối hình hay vật thể? Hãy tham khảo ngay bài viết dưới đây với những kiến thức chuẩn nhất cho bạn.
Thể tích là gì?
Thể tích của một hình được hiểu đơn giản dung tích chính là lượng không gian mà hình đó chiếm. Nói cách khác, giá trị mà hình đó chiếm bao nhiêu trong tổng không gian ba chiều. Để tính thể tích, người dùng cần làm phép đo đơn giản để tính được chiều dài, chiều rộng, chiều cao rồi thực hiện phép nhân ba chiều đó lại với nhau. Theo như thông lệ đo lường quốc tế, nếu đơn vị để đo khoảng cách là mét (Kí hiệu: m) thì đơn vị đo thể tích là mét khối (Kí hiệu m3). (Theo Wikipedia)
Đơn vị tính thể tích
Trong hình học, đơn vị đo độ dài nào cũng có đơn vị tính thể tích tương ứng. Ví dụ: 1 centimet khối (1cm3) là thể tích của khối lập phương có các cạnh là 1 centimet ( 1cm).
Theo hệ đo lường quốc tế (Viết tắt là Sl) thì thể tích có đơn vị đo là lập phương của khoảng cách (m3). Các đơn vị đo thể tích bao gồm:
- Centimet khối (Kí hiệu: cm3)
- Mét khối (Kí hiệu: m3)
- Inch khối (Kí hiệu: in3)
- Feet khối (Kí hiệu: ft3).
Ngoài ra, hệ mét cũng bao gồm đơn vị lít (Litre) có ký hiệu là L, cũng được coi như một đơn vị của thể tích, trong đó có một litre là thể tích của khối lập phương là 1dm, bạn sẽ có công thức sau:
1 lít = 1 dm3 = 1000 cm3 = 0.001 m3
Như vậy 1m3 = 1000 lít
Một lượng chất lỏng nhỏ được đo bằng đơn vị là mililit (Ký hiệu: ml)
1 ml = 0.001 lít = 1 centimet khối
Một lượng lớn chất lỏng sẽ được đo bằng đơn vị là megalit
1000000 lít = 1000 mét khối = 1 megalitre (Ml)
Công thức tính thể tích Hình lập phương
Bạn muốn tính thể tích bể bơi của mình nhưng chưa tìm được công thức tính thể tích đúng đắn hay chưa biết cách tính ra làm sao? Chúng tôi sẽ liệt kê một số cách tính thể tích của các khối đa diện như sau:
Bạn có thể dễ dàng nhận biết hình lập phương là một hình khối ba chiều với 6 mặt là hình vuông bằng nhau. Hay nói đơn giản là hình hộp có các cạnh đều bằng nhau. Trong thực tế cuộc sống, bạn thường gặp khối đa diện như viên đường nén, viên xúc xắc có 6 mặt hay khối rubic nhiều màu….
Do hình lập phương có các cạnh bằng nhau nên công thức tính cũng khá đơn giản, đó là: V= S3 (Trong đó: V được gọi là thể tích, s là một cạnh của hình lập phương). Để tìm S3, bạn chỉ cần lấy S nhân với 3 lần tức là:
S*S*S= S3
Cách tính chiều dài một cạnh của hình lập phương
Tùy vào đề bài có thể cho sẵn giá trị trước hoặc ta phải tự đo bằng dụng cụ thước… Nếu là hình lập phương, với các cạnh bằng nhau thì bạn chỉ cần tiến hành đo 1 cạnh bất kỳ. Trong trường hợp bạn chưa chắc chắn đó có phải là hình lập phương hay không, bạn nên dành thời gian đo tất cả các cạnh đảm bảo chính xác nhất. Sau đó, bạn chỉ cần thay chiều dài vào công thức tính thể tích hình lập phương và tính.
Chẳng hạn, dữ liệu cho trước cạnh của hình lập phương s=6 in, áp dụng công thức, ta có: V= (6in)3 = 216 in3. Đây chính là thể tích của hình lập phương khi biết trước 1 cạnh. Đơn vị độ dài như m, cm… thì ứng với thể tích tương ứng sẽ là m3, cm3…
Công thức tính thể tích Hình hộp chữ nhật
Hình hộp chữ nhật đơn giản là hình hộp hoặc là hình chữ nhật có 3 chiều. Hình lập phương là một dạng đặc biệt của hình hộp mà nhiều người thường bỏ qua. Nếu chiếc hộp đó là hình chữ nhật hoặc hình lập phương thì bạn chỉ cần đo ba chiều cơ bản gồm: chiều dài, chiều rộng và chiều cao rồi thực hiện phép nhân cả ba chiều đó lại, sẽ ra thể tích.
Công thức tính thể tích hình hộp chữ nhật được tính như sau:
V= q*w*h
Trong đó
- V là thế tích,
- q là chiều dài
- w là chiều rộng
- h là chiều cao).
Ví dụ: “Chiếc hộp với chiều dài q là 10cm, chiều rộng w 2cm và chiều cao h là 6cm, yêu cầu tính thể tích V của hộp đó?”.
Áp dụng công thức, ta có thể ra kết quả dễ dàng: V= q*w*h = 10cm*2cm*6cm= 120cm3. Trong một số trường hợp, người dùng có thể thay thế “chiều sâu” là tên gọi khác của chiều cao, vẫn áp dụng công thức và tính như thường.
Hướng dẫn cách tính chiều dài, chiều rộng, chiều cao của hình hộp chữ nhật
- Chiều dài: Bạn có thể thấy cạnh dài nhất của hình chữ nhật nằm song song với mặt phẳng khi bạn nhìn chiếc hộp từ trên xuống dưới.
- Chiều rộng: Là cạnh ngắn hơn chiều dài, là số đo liền kề với cạnh chiều dài bạn vừa tính.
- Chiều cao: Được hiểu là khoảng cách từ mặt trên tới mặt đáy của hộp hình chữ nhật.
Nếu bạn không phân biệt được đâu là chiều dài, chiều rộng, chiều cao, bạn chỉ cần thực hiện phép nhân chúng lại với nhau để ra thể tích hình dễ dàng hơn. Lưu ý: Bạn chỉ nên dùng một đơn vị đo cho tất cả các cạnh của hình hộp, tránh tình trạng mỗi kích thước đo một đơn vị khác nhau.
Công thức tính thể tích hình nón
Hình nón là một khối không gian ba chiều được xác định có mặt đáy là hình tròn và chỉ có một đỉnh chóp duy nhất. Hay nói cách khác hình nón sẽ có đáy là hình tròn để bạn dễ hình dung. Bạn có thể liên tưởng đến chiếc nón mẹ và bà hay dùng đội lên đầu mỗi khi gặp trời mưa hay nắng.
Hình nón sẽ có hai dạng cơ bản gồm:
- Hình nón đều nếu hình chiếu của đỉnh chóp trùng với tâm của đáy hình tròn.
- Hình nón xiên nếu hình chiếu của đỉnh chệch tâm đáy hình tròn.
Công thức tính thể tích hình nón 2 dạng này giống nhau, cụ thể:
V = 1/3πr2h
Trong đó:
- r gọi là bán kính mặt đáy
- h là chiều cao của hình nón
- π là hằng số pi, được quy ước làm tròn và lấy giá trị của π = 3,14.
Nhìn vào công thức trên, πr2 chính là diện tích của mặt đáy. Để tính được diện tích mặt đáy, ta cần biết bán kính của mặt đáy. Nếu đề bài cho đường kính (Ký hiệu d bất kì), thay vì đi tính bán kính, bạn chỉ cần chia đường kính d cho 2 (d/2) vì đường kính có giá trị gấp 2 lần bán kính (Ký hiệu r). Sau đó, thay dữ liệu vào công thức tính diện tích hình tròn A = πr2.
Chiều cao của hình nón được tính từ khoảng cách từ đỉnh nón đến mặt đáy của nón. Ta áp dụng công thức tính thể tích rồi tính như bình thường.
Công thức tính thể tích Hình cầu
Hình cầu là vật thể của không gian tròn hoàn toàn, giống với quả bóng với khoảng cách từ 1 điểm bất kỳ trên hình đến tâm của hình là không đổi.
Công thức tính thể tích hình cầu áp dụng theo công thức:
V = 4/3πr³
Trong đó:
- r là bán kính hình cầu
- π là hằng số pi được quy ước giá trị π = 3,14.
Nếu như đề bài không cho sẵn bán kính mà chỉ cho đường kính thì ta tìm bán kinh bằng cách là chia đôi đường kính.
Để đo bán kính nếu chưa biết trước giá trị như thế nào? Kiếm một sợi dây đủ dài để có thể quấn quanh được hình cầu đó rồi đánh dấu phần rộng nhất và giao điểm của đoạn dây. Sau đó, dùng thước kẻ để đo đoạn dây sẽ tính được giá trị chu vi, chia giá trị đó cho 2π để tính chính xác bán kính của hình cầu. Áp dụng công thức V = 4/3π³ để tìm thể tích hình cầu.
Công thức tính thể tích Hình trụ tròn
Hình trụ tròn là một hình trụ với hai đáy là hai đường tròn bằng nhau, danh từ này thường được dùng để chỉ hình trụ thẳng tròn xoay. Khi quay hình chữ nhật quanh một cạnh cố định, ta được một hình trụ. (Wikipedia)
Công thức tính thể tích của hình trụ tròn được tính như sau:
V = πr²h
Trong đó:
- V là thể tích
- r là bán kính mặt đáy
- h là chiều cao
- π là hằng số quy ước có giá trị π = 3,14.
Công thức tính thể tích Hình chóp
Hình chóp là hình có đáy là một đa giác và có đỉnh là nơi giao nhau của các mặt bên. Hình chóp có tất cả các cạnh bằng đa giác bằng nhau và có tất cả các góc của đa giác cũng bằng nhau được gọi là hình chóp đều.
Công thức tính thể tích hình chóp
V=1/3bh
Trong đó:
- b là thể tích mặt đáy
- h là chiều cao hình chóp
Để tính diện tích của mặt đáy, ta phải xem số cạnh của đa giác. Chẳng hạn: Đối với hình chóp có mặt đáy là các hình vuông với các cạnh là 5 inches thì ta áp dụng công thức: A = s2, trong đó, s sẽ là chiều dài cạnh hình vuông sẽ có diện tích A = 5*5= 25 in2.
Hình chóp có đáy là tam giác, áp dụng công thức tính thể tích hình chóp như sau:
A = 1/2bh
Trong đó:
- b là diện tích của đáy
- h chính là chiều cao.
Công thức tính thể tích Hình lăng trụ
Theo wikipedia, hình lăng trụ là một đa diện có hai mặt đáy là các đa giác tương đẳng và những mặt còn lại là các hình bình hành. Mọi tiết diện song song với hai đáy đều là các đa giác tương đẳng với hai đáy.
Công thức tính thể thể tích lăng trụ đứng áp dụng công thức:
V = B*h
Trong đó:
- B là diện tích mặt đáy
- h là chiều cao lăng trụ.
Ứng dụng trong thực tế
Với công thức tính thể tích của các khối hình học đa diện trên, bạn cũng có thể dễ dàng áp dụng vào thực tế đời sống để tính toán như sau:
- Ứng dụng để tính thể tích bể bơi, nước đóng chai, xăng dầu…
- Ứng dụng để tính thể tích vật liệu xây dựng như xi măng, cát…
- Ứng dụng trong việc thiết kế đồ chơi cho trẻ với đa dạng hình khối…
Trên đây là tổng hợp công thức tính thể tích của các khối hình học thường được áp dụng trong thực tế cuộc sống giúp bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích hơn. Bạn muốn thiết kế hồ bơi cho gia đình cũng có thể dựa vào một vài công thức trên. Chúc bạn có thêm nhiều sức khỏe và hãy theo dõi HackCWRU để cập nhật thêm những thông tin hữu ích nhé!